اهمیت نماز و حضور قلب در آن
معاویة بن وهب گوید: از امام صادق علیه السلام پرسیدم از برترین چیزى که بندگان خدا به واسطه آن به پیشگاه الهى تقرب می جویند و از محبوبترین چیز نزد خدا چیست؟
فرمود: پس از معرفت و شناسائى ذات احدیت چیزیى را برتر از این نماز نمیدانم ...
و در روایت دیگر امام باقر علیه السلام فرمود: که رسول خدا فرموده است: میان مسلمان و کافر شدنش بیش از ترک عمدى نماز واجب و یا سهل انگارى اش در نماز تا آنجا که نماز را بجا نیاورد فاصله اى نیست.
و در روایت دیگر جابر از رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم نقل میکند که فاصله میان کفر و ایمان بجز ترک نماز نیست[1]
و اما روایاتى که اهمیت حضور قلب را در نماز بیان می کند نیز بسیار است
1- امام صادق علیه السلام فرمود: هرگاه در حال نماز بودى حتما با حالت خشوع باش و روى دل بسوى نماز بدار که خداى تعالى میفرماید: آنان که در نمازشان خاشع می باشند[2].
صدوق (ر ض) در خصال از امیر المؤمنین علیه السلام نقل میکند که فرمود هیچ یک از شما با حالت کسالت و یا خواب آلودگى و یا با افکارى که او را بخود مشغول می سازد به نماز نایستد زیرا او در پیشگاه پروردگارش عز و جل می باشد و جز این نیست که بهره و نصیب بنده از نمازش همان اندازه است که از روى دل در آن مقدار توجه بخدا داشته است و نیز امیر المؤمنین علیه السلام از رسول خدا نقل میفرماید که فرمود دو رکعت نماز مختصر ولى با تفکر بهتر است از یک شب زنده داشتن[3].
و بس است از براى توجه به اهمیت حضور قلب در نماز آنچه از حالات اولیاء کمل و ائمه دین علیهم السلام نقل شده که با چه حالت حضور و خشوعى به نماز می ایستادند ابى حمزه ثمالى میگوید دیدم على بن الحسین علیه السلام را که نماز میگذاشت عبا از دوش مبارکاش بکنار رفت آن را درست نکرد تا از نمازش فارغ شد از حضرتش پرسیدم که چرا عبا را بر دوشش نیانداخت فرمود: واى بر تو هیچ میدانى در پیشگاه چه کسى بودم؟ بنده از نمازش بجز همان اندازه که حضور قلب داشته پذیرفته نمیشود ...[4]
و رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم در روایتى فرمود: که نماز را همچون کسى بگذار که با نماز وداع کند پس چون آماده نماز شدى بگو این آخرین نماز من از دنیا است و آنچنان باش که گوئى بهشت در پیش رو و دوزخ در زیر پاى و فرشته مرگ در پشت سر و پیامبران در طرف راست تو و فرشتگان در سمت چپ تو قرار دارند و پروردگارت از بالا تو را مى بیند پس متوجه باش که در پیشگاه چه کسى ایستادهاى و با چه کس نیایش دارى و چه کسى نگران تو است؟
لب اللباب عن النبى صلى الله علیه و آله و سلم انه قال صل صلاة مودع فاذا دخلت فى الصلوة فقل هذا آخر صلاتى من الدنیا و کن کان الجنة بین یدیک و النار تحتک و ملک الموت ورائک و الانبیاء عن یمینک و الملائکة عن یسارک و الرب مطلع علیک من فوقک فانظر بین یدى من تقف و من تناجى و من ینظر الیک.[5]
[1]ما بین المسلم و بین ان یکفر ان یترک الصلوة الفریضة متعمدا او یتهاون بها فلا یصلیها- عن جابر قال رسول الله( ص) ما بین الکفر و الایمان الا ترک الصلوة( وسائل باب ثبوت الکفر و الارتداد بترک الصلوة الواجبة.
[2] ( وسائل باب استحباب الخشوع فى الصلوة).
[3] وسائل باب تاکد استحباب الاقبال بالقلب على الصلوة.
[4] . وسائل باب تاکد استحباب الاقبال بالقلب على الصلوة.
[5] فهرى زنجانى، احمد، پرواز در ملکوت، 1جلد
علی